به فیس بوک ارسال کنید
Facebook
پیشینهٔ تاریخی تمدن در ایران به تمدن‌هایی در عیلام، شهر سوخته، جیرفت و... می‌رسد، ولی شروع تاریخ سیاسی ایرانیان از آغاز حکومت پادشاهی ایران در زمان ماد است. شاهنشاهی ماد، نخسین شاهنشاهی ایران بوده‌است و لذا به عنوان شروع تاریخ شاهنشاهی ایران درنظر گرفته می‌شود، ایران امروزه از اقوام زیادی از جمله : پارسی، آذری، کرد، لر، بختیاری، بلوچ، مازندرانی، گیلک، قشقایی، عرب، لک، تالشی، ترکمن، خلج، آشوری، کلدانی، مندایی(صائبی)، تات، گرجی، سیستانی، ارمنی، و یهودی تشکیل شده‌است.
ترکیب قومیتی ایران بر اساس داده‌های «کتاب واقعیت‌های جهان سیا» ۵۱٪ پارسی، ۲۴٪ آذری، ۸٪ گیلک و مازنی، ۷٪ کرد، ۳٪ عرب، ۲٪ لر، ۲٪ بلوچ، ۲٪ ترکمن و ۱٪ از دیگر اقوام است.
تخمین‌های کتابخانه کنگره به این ترتیب هستند: پارسی (۶۵٪)، آذری (۱۶ ٪)، کرد (۷٪)، لر (۶٪)، عرب (۲٪)، بلوچ (۲٪)، ترکمن (۱٪)، گروه‌های ترک‌تبار قبیله‌ای همچون قشقایی (۱٪)، و گروه‌های غیرایرانی و غیرترک همچون ارمنی، آشوری، و گرجی (کمتر از ۱٪). طبق آنها فارسی به عنوان زبان مادری توسط حداقل ۶۵٪ جمعیت و به عنوان زبان دوم توسط بخش بزرگی از ۳۵٪ دیگر گویش می‌شود.
بنابر گزارش سال ۲۰۰۸ دفتر کنترل مواد و جرایم سازمان ملل متحد، نزدیک
به سه درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال ایران مواد مخدر مصرف می کنند که این
بالاترین درصد مصرف مواد مخدر در جهان است.
جمعیت
بر اساس آنچه در پایگاه اطلاع رسانی مرکز آمار ایران مشاهده می‌شود، جمعیت ایران از مرز ۷۴ میلیون نفر عبور کرده است. ساعت جمعیتی این پایگاه ۱۴ فروردین سال ۱۳۸۹، جمعیتی بیش از ۷۴ میلیون و ۱۱۱ هزار نفر را برای ایران نشان می‌دهد. این در حالی است که رقم مربوط به جمعیت بر اساس این شمارنده در حال افزایش است. بر پایه گزارشی از سوی مجمع جهانی اقتصاد ایران هجدهمین کشور پرجمعیت جهان شناخته شده است.
زبان
در ایران در مجموع حدود ۷۵ زبان و گویش رواج دارد و بزرگ‌ترین گروه‌های زبانی ایران را فارسی، ترکی آذربایجانی، کردی، ترکمنی، گیلکی، مازندرانی، خلجی، تالشی، لری، بختیاری، عربی، بلوچی، لکی، دیلمی، تاتی، ارمنی، آشوری، مندایی، گرجی، عبری، کلدانی و... تشکیل می‌دهند.
تاکنون در هیچیک از سرشماری‌های ایران پرسش‌های مربوط به وابستگی‌های قومی و زبانی مطرح نشده‌است. البته این سؤال در پرسشنامه‌های سرشماری سال ۱۳۶۵ مطرح شده بود ولی به دلیل ملاحظات سیاسی از جمع‌آوری اطلاعات مربوط به آن خودداری شد. با این حال تحقیقات و برآوردهایی در مورد ترکیب قومی و زبانی کشور انجام شده‌است. یکی از این تحقیقات به نمونه‌گیری سازمان ثبت احوال کشور در مرداد ۱۳۷۰ باز می‌گردد که زبان مادری زنانی را که برای دریافت شناسنامه فرزندان خود به دفاتر ثبت احوال مراجعه کرده بودند، مود پرسش قرار می‌داد. در این نظرسنجی از مجموع ۴۹٬۵۵۸ مادر، ۴۶٫۲٪ به فارسی، ۲۰٫۶٪ به آذری، ۱۰٪ به کردی، ۸٫۹٪ به لری، ۷٫۲٪ به شمالی، ۳٫۵٪ به عربی، ۲٫۷٪ به بلوچی، ۰٫۶٪ به ترکمنی، ۰٫۱٪ به ارمنی و ۰٫۲٪ به دیگر زبان‌ها تکلم می‌کردند. مشابه این نظرسنجی در سال ۱۳۷۳ هم انجام شد و به نتایج مشابهی رسید. در این نظرسنجی‌ها مشخص شد که سطح باروری و ویژگی‌های جمعیتی بر حسب جامعهٔ زبانی مادران بسیار متفاوت است و تعداد فرزندان زنده به دنیا آورده در گروه‌های مختلف زبانی بین ۲٫۹ تا ۵ قرار داشت اما مطالعه‌ای دیگر نشان داد که این اختلاف بیشتر از تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی این گروه‌ها ناشی می‌شود تا صرف تعلق قومی و زبانی آنها.[۲۳].
ترکیب زبانی جمعیت ایران بر اساس «کتاب واقعیت‌های جهان سیا» ۵۸٪ فارسی و گویش‌های فارسی، ۲۶٪ ترکی و دیگر گویش‌های ترکی، ۹٪ کردی، ۲٪ لری، ۱٪ بلوچی، ۱٪ عربی، ۱٪ ترکی استانبولی و ۲٪ زبان‌های دیگر است.
زبان رسمی و اداری ایران فارسی است. فارسی یکی از زبان‌های شاخه هند و اروپایی است. براساس اصل پانزدهم قانون اساسی ایران کتابهای درسی باید با این زبان و خط باشد، ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.
دین
- دورهٔ مهرپرستی
- دورهٔ مزدیسنی (کیش زرتشت)
- دورهٔ اسلامی
هم چنین آیین‌های دیگر در برخی دوره‌ها رواج یافته‌اند مانند دین مزدک، مانی و مسیحیت پیش از اسلام. در پانصد سال گذشته، پس از تشکیل دولت صفویان همواره تشیع آیین رسمی ایران بوده‌است. بر اساس برآوردهای انجام شده از جمعیت ایران، ۸۹٪ شیعه، ۹٪ سنی و ۲٪ مسیحی، زرتشتی، یهودی، بهائی و پیروان سایر ادیان هستند.
در اصل ۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اسلام و مذهب جعفری دوازده امامی دین رسمی است و سایر مذاهب اسلامی که در قانون اساسی به آنها تصریح شده شامل مذاهب چهارگانه اهل سنت (حنفی، شافعی، حنبلی، مالکی) و شیعیان زیدی (چهار امامی) نیز قانونی و دارای احترام کامل می‌باشند. هم چنین در اصل ۱۳ قانون اساسی، ایرانیان مسیحی، یهودی و زرتشتی به عنوان اقلیت دینی پذیرفته شده‌اند و می‌توانند در حدود قانون بر اساس کیش خود عمل نمایند.
شاخص‌های جمعیتی
شاخص های جمعیتی مهم ایران بر اساس داده‌های «کتاب واقعیت‌های جهان سیا». این شاخص‌ها مربوط به برآورد سال ۲۰۱۰ می‌شوند به جز مواردی که سال دیگری مشخص شده‌است:
- ساختار سنی:
- ۰ تا ۱۴ سال: ۲۱٫۷٪ (مرد ۷٬۳۹۴٬۸۴۱/زن ۷٬۰۲۲٬۰۷۶)
- ۱۵ تا ۶۴ سال: ۷۲٫۹٪ (مرد ۲۴٬۵۰۱٬۵۴۴/زن ۲۳٬۹۱۴٬۱۷۲)
- ۶۵ به بالا: ۵٫۴٪ (مرد ۱٬۷۲۵٬۸۲۸/زن ۱٬۸۷۰٬۸۲۳)
- رشد جمعیت: ۰٫۸۸۳٪ (رتبهٔ ۱۳۷م دنیا)
- سن میانه (سنی که نیمی از جمعیت جوان‌تر از آن و نیم دیگر پیرتر از آن هستند):
- کل جمعیت: ۲۶٫۳ سال
- مرد: ۲۶ سال
- زن: ۲۶٫۵ سال
- نرخ باروری: ۱۷٫۱۷ تولد در هر هزار نفر (رتبهٔ ۱۲۰م دنیا)
- نرخ مرگ‌ومیر: ۵٫۷۲ مرگ در هر هزار نفر (رتبهٔ ۱۷۱م دنیا)
- نرخ مهاجرت: منفی ۲٫۶۲ در هر هزار نفر (رتبهٔ ۱۴۱م دنیا)
ّ*درصد شهرنشینی: ۶۸٪
- نرخ رشد شهرنشینی (۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰): سالانه ۲٫۱٪
- نسبت جنسیتی:
- در هنگام تولد: ۱٫۰۵ مرد/زن
- زیر ۱۵ سال: ۱٫۰۵ مرد/زن
- ۱۵ تا ۶۴ سال: ۱٫۰۲ مرد/زن
- بالای ۶۵ سال: ۰٫۹۱ مرد/زن
- کل جمعیت: ۱٫۰۲ مرد/زن
- مرگ‌ومیر نوزادان: ۳۵.۷۸ مرگ در هر هزار تولد زنده (رتبهٔ ۷۱م دنیا)
- امید به زندگی در هنگام تولد:
- کل جمعیت: ۷۱.۱۴ سال (رتبهٔ ۱۳۲م دنیا)
- مردان: ۶۹.۶۵ سال
- زنان: ۷۲.۷۲ سال
- نرخ باروری: ۱.۷ زایمان برای هر زن (رتبهٔ ۱۷۱م دنیا)
- ایدز و اچ‌آی‌وی
- درصد شیوع: ۰.۲٪ (برآورد ۲۰۰۷) رتبهٔ ۱۰۲م دنیا
- جمعیت مبتلا به ایدز: ۸۶ هزار (برآورد ۲۰۰۷) رتبهٔ ۴۹م دنیا
- مرگ بر اثر ایدز: ۴٬۳۰۰ (برآورد ۲۰۰۷) رتبهٔ ۴۷م دنیا
- باسوادی (افراد ۱۵ سال به بالا که توانایی خواندن و نوشتن دارند) (برآورد ۲۰۰۲):
- کل جمعیت: ۷۷٪
- مردان: ۸۳.۵٪
- زنان: ۷۰.۴٪